Największe kratery uderzeniowe na Ziemii
Spadające na powierzchnię Ziemi
ciała niebieskie tj.: meteoryty, planetoidy i komety tworzą kratery
uderzeniowe, czyli koliste zagłębienia. Powstają one również na powierzchniach
pozostałych obiektów w naszym Układzie Słonecznym. Jest ich tam nawet więcej i
są lepiej widoczne niż na Ziemi. Powstawanie kraterów na naszej planecie jest
utrudnione. Dlaczego?
Po pierwsze przez obecność
atmosfery, w której małe ciała niebieskie wyhamowują, a najmniejsze ulegają
spaleniu. Oceany i inne zbiorniki wodne pokrywają Ziemię w ponad 70%, zatem w
większości przypadków spadający obiekt uderza w wodę, a nie w stały ląd. Jeśli
dojdzie już do powstania krateru uderzeniowego, to jest on stosunkowo szybko
niszczony głównie przez wodę i wiatr (erozja), a w niektórych miejscach
dodatkowo przez procesy wulkaniczne i tektoniczne (trzęsieni ziemi). Co więcej,
wiele kraterów zostało po prostu zalanych wodą lub zasypanych piaskami
pustyni.
Obecnie na Ziemi doliczono się 183
kraterów uderzeniowych, 73 z nich ma średnicę przekraczającą 10 km. Większość
dużych kraterów na Ziemi jest położona w obrębie starych tarcz kontynentalnych,
gdzie zapis zjawisk geologicznych jest najdłuższy. Poniżej lista 7 największych
kraterów na Ziemi.
1. Vredefort
Największy z udokumentowanych kraterów na Ziemi. Ma 300
km średnicy (tyle wynosi średnica zewnętrznego pierścienia, średnica właściwego
krateru to 160 km). Znajduje się w Republice Południowej Afryki w prowincji
Wolne Państwo w pobliżu miasta Vredefort. Planetoida, która go utworzyła, miała
najprawdopodobniej ponad 10 km średnicy. Jego wiek szacowany jest na ok. 2 mld
lat. W 2015 roku został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
2. Chicxulub
Zewnętrzny pierścień krateru ma ok. 240
km średnicy, natomiast właściwa średnica wynosi 150 km. Leży w Meksyku na
Półwyspie Jukatan w pobliżu miasta Chicxulub oraz w dużej mierze na dnie Zatoki
Meksykańskiej. Większa część krateru znajduje się pod wodą. Jego wiek szacowany
jest na ok. 66 mln lat. Planetoida, która go utworzyła, miała ok. 10 km
średnicy. Większość naukowców uważa, że jej upadek był jedną z przyczyn
wymarcia dinozaurów.
3. Sudbury
Według naukowców, w przeszłości krater
Sudbury miał średnicę ok. 130 km, a z zewnętrznym pierścieniem nawet 260 km.
Pod wpływem procesów geologicznych uległ jednak znacznej modyfikacji i
deformacji. Zamiast kolistego kształtu, jak u wszystkich innych kraterów
uderzeniowych, Sudbury ma kształt owalny. Obecnie ma ok. 62 km długości i 30 km
szerokości. Znajduje się w prowincji Ontario w Kanadzie w pobliżu miasta
Sudbury. Jego wiek szacowany jest na ok. 1,8 mld lat. Planetoida, która go
utworzyła, miała ok. 10 km średnicy.
![]() |
Specjalny kod dla czytelników Geociekawostek do wykorzystania na www.szwendamsie.pl :) |
4. Popigaj
Krater leży w Rosji na Syberii, w Kraju
Krasnojarskim, w delcie rzeki Popigaj. Ma ok. 90 km średnicy. Według szacunków,
utworzył go meteor o średnicy ok. 5-8 km. Powstał ok. 36 mln lat temu.
Meteoryt, który spadł na powierzchnię Ziemi z ogromną prędkością, doprowadził
do przekształcenia grafitu w diamenty. Krater Popigaj uznawany jest za
największe złoże diamentów na świecie - wystarczy na zaspokojenie światowego
popytu na te kamienie przez następne 3 tys. lat.
5. Acraman
Początkowo krater miał średnicę ok. 90
km, jednak znaczna jego część uległa erozji. Leży w Australii w stanie
Australia Południowa. Jego wiek szacuje się na ok. 560 mln lat. Planetoida,
która go stworzyła miała znaczący wpływ na zmiany w lokalnym środowisku. Na
dnie krateru znajduje się sezonowe jezioro o sporych rozmiarach (ok. 20 km
średnicy).
6. Manicouagan
Krater Manicouagan powstał ok. 214 mln
lat temu, na skutek uderzenia meteorytu mającego średnicę ok. 5 km. Leży w
Kanadzie, w centralnej części prowincji Quebec. Krater ma kształt pierścienia
kołowego i zalany jest wodą (jezioro nosi taką samą nazwę). Ze względu na swój
kształt nazywany bywa „okiem Quebeku”. Krater ma ok. 72 km średnicy -
początkowo miał ok. 85 km, ale na skutek procesów erozyjnych uległ zmniejszeniu.
7. Morokweng
Morokweng jest siódmym i ostatnim kraterem mającym
średnicę większą niż 70 km. Oficjalnie podaje się, że ma właśnie 70 km
średnicy, jednak prawdopodobnie jest ona znacznie większa, co najmniej 160 km,
a może nawet i 240 km. Krater leży w Republice Południowej Afryki w prowincji
Północno-Zachodniej pod powierzchnią pustyni Kalahari. Ma ok. 145 mln lat.
Meteoryt, który go stworzył miał ok. 5-10 km średnicy. Morokweng odkryto w 1994
roku, kilka lat później, w czasie wykonywania odwiertów odkryto w nim odłamek
meteorytu.
Na koniec, warto zaznaczyć,
że największe kratery na Ziemi, w porównaniu z największymi kraterami w naszym
Układzie Słonecznym są tak naprawdę ... mikroskopijne! Największy potwierdzony
krater w naszym Układzie Słonecznym - Basen Biegun Południowy - Aitken,
znajduje się na Księżycu i ma bagatela 2500 km średnicy! Na drugim miejscu
plasuje się Hellas Planitia na Marsie - 2100 km średnicy.
KONIEC
![]() |
Specjalny kod dla czytelników Geociekawostek do wykorzystania na www.szwendamsie.pl :) |
Czy w tej liczbie 183 kraterów są też uwzględnione takie malutkie, jak np. te w Poznaniu, w rezerwacie Morasko?
OdpowiedzUsuńŚwietna strona, bardzo dobre zestawienie kraterów
OdpowiedzUsuńVredefort to niesamowite miejsce kiedyś tam byłem i polecam każdemu
OdpowiedzUsuńDa się krater zobaczyć z ziemi? Przy tych rozmiarach to chyba to chyba tylko z powietrza.
UsuńSuper wpis, tego szukałem. Dzięki!
OdpowiedzUsuńFajnie znaleźć wreszcie wpis, w którym są opisane wszystkie kratery :) dzięki!
OdpowiedzUsuńZ zaciekawieniem przeczytałem twój wpis :) Muszę częściej odwiedzać ten blog.
OdpowiedzUsuńFantastyczne miejsca. Chciałbym zobaczyć na żywo taki jeden krater :)
OdpowiedzUsuńTaki krater jest naprawdę olbrzymi. Mam nadzieję, że kiedyś będę miał okazję zobaczyć go na żywo :)
OdpowiedzUsuńCiekawy blog. Będę go częściej odwiedzala. Pozdrawiam
OdpowiedzUsuńWiele ciekawych informacji na temat kraterów, które są bardzo fascynującymi miejscami na Ziemi.
OdpowiedzUsuń300 km krater to tylko z powietrza można rozpoznać.
OdpowiedzUsuńświetna sprawa takie miejsce
OdpowiedzUsuńChciałbym zobaczyć taki krater na żywo. Pewnie jest o wiele większy, niż można to sobie wyobrazić przeglądając zdjęcia
OdpowiedzUsuńwow, jak pięknie! muszę się tam wybrać, widać, że warto :)
OdpowiedzUsuńBardzo dużo ciekawych i przydatnych informacji :)
OdpowiedzUsuńNie chciałbym tam wpaść :o
OdpowiedzUsuńFantastyczne zdjęcia. Kratery są na prawdę ogromne.
OdpowiedzUsuńJak się jest przy takim kraterze to często nie zastanawia się nad jego ogromem.
OdpowiedzUsuńSzkoda że jak już się jest na miejscu przy takim kraterze to nie zawsze widać jego ogrom
OdpowiedzUsuńPlanetoidy to obiekty ktore najczesciej nie przekraczaja 1km wiec jakim cudem nagle znalazl sie PLANETOID majacy 10km?
OdpowiedzUsuńObserwując te zdjęcia, to mieszkanie w Polsce jednak wydaje się dość bezpieczne i przyjemne. Nie ma kataklizmów, powodzi czy trzęsień ziemi, które potem tworzą tak monumentalne szkody.
OdpowiedzUsuńZdjęcia robią wrażenie. Niektóre obiekty są na prawdę ogromne
OdpowiedzUsuńWspaniałe ujęcia. Kratery robią na prawdę duże wrażenie
OdpowiedzUsuńKratery to jedne z najciekawszych miejsc na Ziemi. Są ogromne
OdpowiedzUsuńWoow, no dobra. To robi niesamowite wrażenie!
OdpowiedzUsuńNasz kraj ma taki okrągławy kształt, może to nie przypadek i też jesteśmy kraterem ?
OdpowiedzUsuń